Rahim ağzı kanserinden nasıl korunurum?
Rahim ağzı kanseri, kadın kanserleri içinde rahim ve yumurtalık kanserlerinden sonra üçüncü sıklıkta görülen kanser tipi. Rahim ağzı kanserinin oluşmasında en önemli etken humanpapillomavirus (HPV) adı verilen bir virüs. Rahim ağzı kanseri olan kadınların %97’sinde HPV enfeksiyonunun eşlik ettiği saptanmıştır. HPV virüsü genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Bu nedenle rahim ağzı kanseri cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilir. Erken yaşta evlilik ve cinsel aktivite, çok sayıda doğum yapmak, düşük sosyoekonomik düzey, A ve C vitamini eksikliği gibi pek çok neden de rahim ağzı kanseri riskini arttıran durumlar arasında sayılabilir. Bundan yaklaşık 30 yıl önce en ölümcül ve sık rastlanılan kadın kanserleri arasında rahim ağzı kanseri ilk sırada gelirken etkin tarama programları sayesinde bu oran anlamlı düzeyde düşürülmüştür. Ocak ayı rahim ağzı farkındalık ayı olarak kabul edilmektedir ve bu kapsamda pek çok sosyal etkinlik düzenlenilmektedir. Kanser taraması nasıl yapılır?
Rahim ağzı kanseri ile mücadelede en önemli yöntem tarama testi olarak kullanılan rahim ağzından alınan sürüntü örneği. Smear testi olarak bilinen bu örneğin incelenmesi ile rahim ağzı kanserinin erken tanısını koymak mümkündür. Günümüzde Sağlık Bakanlığının yürüttüğü tarama programında smear testi ile birlikte HPV tarama testi de uygulanmaktadır. Böylece tarama testinin güvenilirliği daha yüksek oranlara taşınmaktadır. Rahim ağzı kanseri tarama testi koruyucu hekimlik uygulamasıdır. Aile hekimleritarafından da bu rahim ağzı kanseri taraması yapılabilir. Ayrıca Kanser erken teşhis tarama ve eğitim merkezleri (KETEM) bu hizmeti ücretsiz olarak sunmaktadır. Tarama testi 30 ila 65 yaş aralığındaki tüm kadınlara uygulanılmaktadır. HPV testi ne işe yarar?
Rahim ağzından alınan sürüntü örneğinde HPV virüsünün mevcudiyetini araştıran bir testtir. HPV virüsünün 40’a yakın tipi bulunmaktadır. Bu tiplerin yaklaşık 10 tanesi rahim ağzı kanseri için yüksek risk taşır. En sık kanser yapan tipler HPV 16 ve 18’dir. HPV testinin pozitif çıkması kanser olduğunuz anlamına gelmez. Ancak rahim ağzı kanseri açısından yüksek riske sahip olduğunuzu gösterir. HPV testi pozitif çıktı acaba kanser miyim?
HPV virüsünün yüksek riskli olan grupları pozitif çıktığında ileri tetkik yapılması gerekir. Kolposkopi denilen bir görüntüleme yöntemi ile rahim ağzı değerlendirilerek herhangi bir anormallik olup olmadığı değerlendirilmeli ve gerekirse şüpheli alanlardan biyopsiler alınmalıdır. HPV virüsünün vücuda yerleşmesi ile kanser gelişmesi arasında yaklaşık 10-15 yıllık bir süreç vardır. Hastalık belirli basamaklardan geçerek kansere dönüşür. Tarama testlerini düzenli yaptıran kadınlarda erken dönemde tanı koymak ve kansere dönüşmeden tedavi etmek mümkün olacaktır. Sigara içen ve bağışık sistemi zayıf olan kadınlarda HPV enfeksiyonu var ise kansere ilerleyiş daha hızlı olacaktır. Ayrıca HİV virüsü taşıyıcılarında da bağışıklık sistemi etkilendiği için HPV virüsü çok kısa sürede kansere neden olabilmektedir. Tarama testi negatif çıkan kadınlarda 5 yılda bir HPV testi yaptırmak yeterli olacaktır. Tarama testi pozitif olan kadınlar teşhis ve tedavi amacıyla kadın doğum uzmanlarına yönlendirilirler. Kolposkopi yöntemi uygulanan hastalar herhangi bir problem tespit edilmezse bile belirli aralıklarla takibe alınmaları gerekir. Bu takipler genellikle enfeksiyon negatifleşinceye kadar devam ettirilir. HPV virüsünün yarattığı rahim ağzındaki anormallikler erken dönemde tespit edilirse tedavisi mümkündür. Kansere dönüşmeden kolaylıkla tedavi edilebilmektedir. Hastalık düzgün tedavi edilmez ve takipler düzenli olarak sürdürülmez ise istenilmeyen sonuçlarla karılaşma olasılığı yüksektir. Rahim ağzı kanserinin en önemli bulgusu kötü kokulu akıntı ve anormal kanamadır. Ayrıca hastalık bölgesel olarak yayılmış ise mesane ya da idrar yollarını tutabilir veya barsak tutulumu yapabilir. Bunun dışında sinirleri tutarak şiddetli ağrılara yol açabilir. Bu aşamaya gelmiş tümörlerde başarı şansı oldukça düşük olacaktır. Kanser erken teşhisi için en başarılı tarama testi yöntemi rahim ağzı kanserinde uygulanmaktadır. Bu sayede geçmişte kadın ölümlerinde en sık neden olan rahim ağzı kanserinden ölüm oranları ciddi oranlarda azaltılmıştır. Hayatı ertelememek için kendinize 5 dakika ayırın ve rahim ağzı tarama testinizi yaptırın.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Yeşim BAYOĞLU TEKİN
|