Dünyada ve Ülkemizde Multiple Skleroz (MS);
Mayıs ayının üçüncü haftası Sağlık Bakanlığı tarafından MS haftası olarak ilan edilmiştir. Daha sonra bu hafta bütün dünyada MS haftası olarak kabul edilmiştir. İlk olarak 2013 yılında Türkiye’de kutlanmaya başlanan Dünya Multipl Skleroz (MS) Haftası çerçevesinde, son yılların en önemli hastalıklarından biri olan MS ile ilgili farkındalık yaratmak ve toplumu hastalık konusunda bilinçlendirmek adına bir dizi etkinlikler yapılmaktadır.
Beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) hastalığı olan MS, genellikle 20-40 yaşları arasında görülen ve her insanda farklı belirtilerle seyredebilen bir hastalıktır. Türkiye’de 40 000 hasta bulunduğu tahmin edilmektedir. Sinir sistemini etkilediğinden, kişinin görme, konuşma ve hareket etme gibi işlevlerini, dolayısıyla yaşamını derinden etkileyebilir. Göz bozukluğu, vücudun herhangi bir bölgesinin kısmen veya tamamen felç olması, ellerin titremesi, sendeleme veya denge kaybı, dilde peltekleşme gibi konuşma bozuklukları, aşırı halsizlik veya kendini alışılmamış biçimde yorgun hissetme, uyuşma veya karıncalanma hissi gibi belirtilerle ortaya çıkan hastalık ömür boyu sürer ve farklı şekillerde kendini gösterir. Nedeni ve kesin tedavisi henüz bulunamamış olan MS hastalığı tedavisiyle ilgili dünyada araştırma geliştirme çalışmalarına ve yardım projelerine yüz milyonlarca dolar harcanmaktadır.
MS Nedir?
Multipl Skleroz genç erişkinlerde görülen , genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreden, santral sinir sistemi (beyin ve omurilik) beyaz cevherini bir çoklu lokalizasyonda etkileyen bulgularla karakterize, olasılıkla bağışıklık sistemini etkileyerek beyin ve omurilik beyaz cevherinde bazen geri dönmez sorunlara yol açan kronik bir hastalıktır.
Multipl skleroz 20-40 yaş arasında başlar. Ancak çocukluk yaşlarında ve 40 yaştan sonra da başlayabilir. Genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreder. Bazı hastalarda 10 yıl sonra ilerleyici faza döner.
Bazı MS hastalarında hastalık başlangıçtan itibaren adım adım ilerler(Primer progressif MS). Multipl skleroz; görme kaybı, çift görme, denge bozukluğu, kollarda ya da bacaklarda uyuşmalar, konuşma bozuklukları, baş dönmesi,kollarda ya da bacaklarda güç kaybı, idrar yapmada sorunlar, cinsel sorunlar gibi yakınmalardan biri ya da bir kaçı ile başlar.
İlk kez MS düşündüren belirti ve bulgularla seyreden hastalık tablosu klinik izole sendrom adını alır ve bu tanıyı alan bir çok hasta erken MS tedavisine alınmaktadır.
Başka bir nedenle Magnetik rezonans görüntüleme yapılan hastalarda bazen MS’e uyan MRG bulguları saptanmaktadır. Ancak bu hastalarda MS ile ilişkili yakınma ve bulgular söz konusu değildir. Radyolojik izole sendrom olarak adlandırılan bu tablolara tedavi başlanmaz ancak hasta çok yakından izlenir.
MS nedeni, oluş mekanizmaları, tanısı ve tedavisi konusunda her geçen gün daha yeni bilimsel verilere ulaşıyoruz. Magnetik rezonans görüntüleme(MRG) tanıda altın standart değerini korumaktadır. Beyin omurilik sıvısı incelemeleri, uyarılmış kortikal potansiyeller tanıda vazgeçilmez tanı yöntemleridir.MS bir çok hastalığı taklit edebilir ve bu nedenle ayırıcı tanı bir çok incelemeyi gerektirebilir. Bir çok hastada beyin omurilik sıvısının incelenmesi zorunlu olmaktadır. MS ile karışan hastalıkların, hastalığın başlangıç döneminde ayrılması gerekir Çünkü tedavi her bir hastalık için farklı olacaktır.
Atak tablosu erken ve uygun dozda kortikosteroid ile tedavi edilerek sekel bulguların kalmamasına çaba gösterilir. MS tedavisinde geliştirilen tüm ilaçları dünyayla eş zamanlı hatta bazı ülkelerden daha erken kullanma şansına sahipiz.
Olası ilerlemeyi önlemek için 1995den bu yana kullanılan injeksiyon tedavileri ve son dönemde kullanıma giren ağızdan kullanılan ilaç tedavileri mevcuttur.Tablonun kontrol altına alınamadığı durumlarda aylık uygulanan tedaviler, 2. Basamak ağızdan kullanılan ilaçlar bulunmaktadır. İlerleyici tablolar oluştuğunda bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilir.
Multipl Skleroz tedavisinde tıbbi tedaviler yanında fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavinin ayrılmaz parçalarıdır. Multipl Skleroz bulaşıcı bir hastalık değildir. Ailevi örnekler olmakla birlikte ırsi bir hastalık değildir.MS hastaların çocuk sahibi olmalarını engelleyen bir hastalık değildir. Multipl Skleroz öldürücü bir hastalık değildir. Multipl Skleroz asla çaresiz bir hastalık değildir.
“ Multipl Skleroz(MS) yaşamı değil yaşam kalitesini tehdit eden , akılcı ve sıkı bir hasta, aile ve hekim işbirliği ile yönetilmesi gereken önemli bir nörolojik hastalıkdır.” |